Sektor gazowy w Polsce przechodzi obecnie znaczącą transformację technologiczną. Nowoczesne rozwiązania w obszarze dystrybucji gazu nie tylko zwiększają efektywność operacyjną firm, ale również poprawiają bezpieczeństwo i komfort klientów. W niniejszym artykule przedstawiamy przegląd najnowszych technologii stosowanych przez czołowe firmy gazowe w Polsce.

Inteligentne sieci gazowe (Smart Gas Grids)

Inteligentne sieci gazowe to system infrastruktury dystrybucyjnej wyposażony w zaawansowane sensory, analizatory i systemy komunikacyjne, które umożliwiają monitorowanie i zarządzanie przepływem gazu w czasie rzeczywistym. W Polsce liderami we wdrażaniu tej technologii są:

  • PGNiG - firma wdrożyła inteligentny system zarządzania siecią gazową w kilku większych aglomeracjach, co pozwoliło na redukcję strat gazu o około 15% i szybsze wykrywanie potencjalnych awarii.
  • Polska Spółka Gazownictwa - realizuje projekt inteligentnej sieci gazowej w ramach programu "Inteligentne Sieci Gazownicze+" obejmującego ponad 30 miast w Polsce.

Kluczowe korzyści inteligentnych sieci gazowych:

  • Ograniczenie strat gazu dzięki szybkiemu wykrywaniu i lokalizacji wycieków
  • Optymalizacja przepływów i zarządzanie ciśnieniem w sieci
  • Zdalne odczyty i zarządzanie licznikami
  • Lepsze prognozowanie zapotrzebowania i planowanie rozbudowy sieci

Inteligentne liczniki gazu

Inteligentne liczniki gazu (smart meters) to nowoczesne urządzenia pomiarowe, które automatycznie zbierają dane o zużyciu gazu i przesyłają je do dostawcy, eliminując potrzebę ręcznych odczytów. W Polsce:

  • PGNiG zainstalował już ponad 500 000 inteligentnych liczników, głównie w dużych miastach.
  • Orlen po przejęciu aktywów gazowych wdraża własny program instalacji inteligentnych liczników, planując objęcie nim 80% swoich klientów do 2025 roku.
  • Polskie LPG testuje inteligentne liczniki dedykowane do instalacji LPG.

Zalety inteligentnych liczników:

  • Dokładne rozliczenia oparte na rzeczywistym zużyciu zamiast prognoz
  • Możliwość monitorowania zużycia gazu przez klienta w czasie rzeczywistym poprzez aplikacje mobilne
  • Automatyczne powiadomienia o anomaliach w zużyciu, wskazujących na potencjalne wycieki
  • Zdalne zarządzanie dostawami gazu (włączanie/wyłączanie)

Systemy wykrywania i lokalizacji wycieków

Jednym z kluczowych wyzwań w dystrybucji gazu jest wykrywanie i szybkie reagowanie na wycieki. Nowoczesne technologie znacząco poprawiają bezpieczeństwo sieci gazowych:

  • Drony wyposażone w detektory metanu - PGNiG jako pierwsza firma w Polsce wdrożyła flotę dronów do monitorowania sieci przesyłowych, szczególnie na terenach trudno dostępnych.
  • Mobilne laboratoria - Polska Spółka Gazownictwa wykorzystuje specjalistyczne pojazdy wyposażone w czułe detektory gazu do regularnych kontroli sieci w obszarach miejskich.
  • Akustyczne systemy detekcji wycieków - bazujące na analizie dźwięków generowanych przez wycieki gazu, wdrażane przez czołowych operatorów sieci dystrybucyjnych.

Cyfrowe modelowanie i symulacje sieci

Nowoczesne oprogramowanie do modelowania i symulacji sieci gazowych pozwala firmom na optymalizację działania infrastruktury i lepsze planowanie inwestycji:

  • Trójwymiarowe modele sieci gazowych umożliwiające symulacje różnych scenariuszy
  • Systemy zarządzania informacją geograficzną (GIS) zintegrowane z modelami matematycznymi przepływów
  • Narzędzia do predykcyjnej analizy stanu technicznego infrastruktury

PGNiG inwestuje znaczące środki w cyfrowe bliźniaki (digital twins) swoich sieci, które są wirtualnymi odzwierciedleniami rzeczywistej infrastruktury, umożliwiającymi testowanie różnych scenariuszy operacyjnych bez ryzyka dla rzeczywistej sieci.

Technologie zwiększające efektywność energetyczną

Firmy gazowe intensywnie inwestują w rozwiązania zwiększające efektywność energetyczną całego łańcucha dostaw:

  • Rekuperatory ciepła w stacjach redukcyjno-pomiarowych - odzyskujące ciepło powstające podczas redukcji ciśnienia gazu
  • Mikroturboekspandery - urządzenia przekształcające energię potencjalną sprężonego gazu na energię elektryczną podczas redukcji ciśnienia
  • Zaawansowane systemy zarządzania energią w obiektach infrastruktury gazowej

Szczególnie interesującym przykładem jest stacja redukcyjno-pomiarowa w Warszawie wyposażona w mikroturboekspandery przez PGNiG, która jest w stanie wyprodukować do 120 kW energii elektrycznej z energii redukcji ciśnienia gazu.

Integracja z odnawialnymi źródłami gazu

Polski sektor gazowy przygotowuje się do rosnącego udziału biometanu i wodoru w sieci gazowej:

  • Instalacje do zatłaczania biometanu do sieci - PGNiG uruchomił pierwsze instalacje umożliwiające wprowadzanie oczyszczonego biogazu do sieci dystrybucyjnej
  • Projekty pilotażowe mieszania wodoru z gazem ziemnym - Polska Spółka Gazownictwa prowadzi testy mieszania do 10% wodoru z gazem ziemnym w wybranych, wyizolowanych fragmentach sieci
  • Dostosowanie infrastruktury pomiarowej do precyzyjnego określania parametrów jakościowych mieszanin gazowych

Firma Eko-Gaz jest szczególnie zaawansowana w przygotowaniach do dystrybucji mieszanek gazowych zawierających biometan, inwestując w specjalistyczne analizatory składu gazu i systemy bilansujące.

Mobilne i modułowe stacje regazyfikacji LNG

Dla obszarów nieposiadających dostępu do sieci gazowej, coraz popularniejszym rozwiązaniem stają się mobilne lub modułowe stacje regazyfikacji LNG:

  • Kompaktowe instalacje, które można szybko zainstalować, aby dostarczać gaz do odizolowanych obszarów lub zakładów przemysłowych
  • Elastyczne rozwiązania dla sezonowych odbiorców gazu (np. zakłady przetwórstwa rolnego)
  • Możliwość szybkiego zwiększenia dostaw gazu w okresach szczytowego zapotrzebowania

PGNiG i Duon są liderami w rozwoju tej technologii w Polsce, oferując modułowe stacje regazyfikacji dla klientów przemysłowych i samorządów.

Aplikacje mobilne dla klientów

Relacje z klientami również przechodzą cyfrową transformację. Nowoczesne aplikacje mobilne oferowane przez firmy gazowe umożliwiają:

  • Monitorowanie zużycia gazu w czasie rzeczywistym
  • Zarządzanie płatnościami i fakturami
  • Zgłaszanie awarii i śledzenie statusu napraw
  • Dostęp do historycznych danych zużycia i analiz porównawczych

W tym obszarze wyróżnia się GazUno, którego aplikacja mobilna została uznana za najbardziej przyjazną użytkownikowi w badaniu satysfakcji klientów firm gazowych w 2022 roku.

Wnioski i perspektywy

Polski sektor gazowy dynamicznie wdraża nowoczesne technologie, które transformują sposób dystrybucji i wykorzystania gazu. Liderami pod względem innowacyjności są największe firmy - PGNiG (Grupa Orlen) oraz Polska Spółka Gazownictwa, które dysponują odpowiednimi środkami na znaczące inwestycje technologiczne.

Jednocześnie mniejsi gracze, jak GazUno czy Eko-Gaz, znajdują swoje nisze, często koncentrując się na rozwiązaniach zwiększających wygodę klientów lub specjalizując się w technologiach związanych z gazami odnawialnymi.

W perspektywie najbliższych 5 lat możemy spodziewać się:

  • Masowego wdrożenia inteligentnych liczników gazu w całej Polsce
  • Dalszej integracji systemów gazowych z technologiami cyfrowymi i internetem rzeczy (IoT)
  • Zwiększonej adaptacji infrastruktury do dystrybucji mieszanek gazowych z udziałem biometanu i wodoru
  • Rozwoju technologii związanych z magazynowaniem energii w postaci gazu (power-to-gas)

Inwestycje w nowoczesne technologie są nie tylko sposobem na zwiększenie efektywności operacyjnej firm gazowych, ale również kluczowym elementem dostosowania się do wymogów polityki klimatycznej UE i zmieniających się oczekiwań klientów, którzy coraz częściej poszukują rozwiązań ekologicznych i cyfrowych.